Shijet dhe llojet e ndryshme të pijeve të shijshme ndihmojnë në luftë kundër sëmundjeve të caktuara
Shijet dhe llojet e ndryshme të pijeve të shijshme ndihmojnë në luftë kundër sëmundjeve të caktuara, ndërsa shkencëtarët çdo ditë zbulojnë përparësi të reja të këtyre bombave me vitamina. Para disa kohësh shkencëtarët kanë zbuluar që lëngu i panxharit ndihmon reduktimin e ekspozimit ndaj dementias, ndërsa përmban nitrate të cilat nxisin qarkullimin e gjakut dhe arritjen e gjakut në tru.
Shijet dhe llojet e ndryshme të pijeve të shijshme ndihmojnë në luftë kundër sëmundjeve të caktuara, ndërsa shkencëtarët çdo ditë zbulojnë përparësi të reja të këtyre bombave me vitamina.
Para disa kohësh shkencëtarët kanë zbuluar që lëngu i panxharit ndihmon reduktimin e ekspozimit ndaj dementias, ndërsa përmban nitrate të cilat nxisin qarkullimin e gjakut dhe arritjen e gjakut në tru. Lëngjet e ëmbla dhe të shijshme janë të shëndetshme, por duhet t’u kushtohet kujdes sasive që konsumohen, sepse sasia e tepërt e lëngut mund të jetë e keqe për dhëmbët.
Lëngu i shegës
Ndihmon në luftë kundër kancerit të prostatës. Shega përmban koktej të përbërësve të cilët ndihmojnë zvogëlimin e dëmtimit të qelizave në rast të sëmundjes nga kanceri. Përveç kësaj, lëngu i shegës është përplot me antioksidantë, prandaj është shumë i dobishëm në reduktimin e nivelit të kolesterolit dhe luftën me sëmundjet e zemrës.
Lëngu i grejpit
U rekomandohet të gjithëve që dëshirojnë të humbin ndonjë kilogram, sepse në mënyrë shumë efikase i ndihmon organizmit në dekompozimin e sheqerit.
Lëngu i mollës
Është i dobishëm në luftën kundër sëmundjes famëkeqe të Alzheimerit. Pikërisht ai lëng në tru ruan nivelin e materieve që janë kyç për kujtesë dhe shëndetin e trurit. Përveç kësaj, lëngu i mollës është i shkëlqyeshëm për reduktimin e kolesterolit dhe tretjen për shkak të fibrave.
Lëngu i qershisë
Është i shkëlqyeshëm për ngërçet dhe artritin urik (gishtin) të pakëndshëm. Prandaj, kjo pije e shijshme u rekomandohet vrapuesve, sepse është i mbushur me antioksodant që janë të domosdoshëm për reduktimin e shfaqjes së ngërçeve.
Lëngu i portokallit
Është efikas për sëmundjet e zemrës, sepse përmban lloje të caktuara të antioksidantëve, të cilët ndihmojnë qarkullimin e gjakut.
Lëngu i ananasit
Është i shkëlqyeshëm për personat që kanë probleme me artriton. Enzimat në këtë lëng i ndihmojnë organizmit të tretë proteinat. Përveç kësaj, ndihmon reduktimin e simptomave të kollit dhe ftohjes, prandaj edhe rekomandohet gjatë kohës së vjeshtës dhe dimrit.
Lëngu i rrushit të zi
Redukton rrezikun e humbjes së kujtesës, redukton nivelin e kolesterolit, ndërsa mund të ketë efekt të njëjtë si edhe tableta kundër dhimbjes së kokës.
Lëngu i karotës
Redukton rrezikun e sëmurjes nga kanceri, forcon imunitetin, sepse përmban sasi të mëdha të vitaminës C, ndërsa duke iu falënderuar vitaminës A ndihmon në ruajtjen e shikimit, kurse për shkak të fibrave ndihmon tretjen.
Lëngu i domateve
Është si i krijuar për ata që pëlqejnë të rreziten, sepse redukton djegiet nga dielli. Shkencëtarët kanë dëshmuar që pikërisht materia që e bën domaten të kuqe (likopeni), është antioksidant i shkëlqyeshëm. Është zbuluar që konsumimi i rregullt i domateve, qoftë të ziera apo shtrydhura, redukton rrezikun e sëmurjes nga kanceri i prostatës.
Është i dobishëm në luftën kundër dementias. Boronicat përmbajnë substancat që ndihmojnë trurin të qëndrojë i shëndetshëm, stabilizon nivelin e sheqerit në gjak dhe redukton apetitin dhe dëshirën për ushqim.
Ulliri nje bime mjekesore
Ulliri është një bimë mjekësore e mrekullueshme. Çdo pikë të vajit të ullirit i marrim mbi 30 përbërës të cilët na mbrojnë nga sëmundjet e zemrës, mplakja e hershme dhe shumë sëmundje e tjera. Ditologia Blerina Bombaj shpjegon në gazetën Shekulli për vetitë e këtij produkti.Vaji i ullirit ndihmon në sëmundjet e mëlçisë dhe në eleminimin e gurëve të fshikëzës së tëmthit dhe gurëve të veshkave.
Ulliri është një bimë mjekësore e mrekullueshme. Çdo pikë të vajit të ullirit i marrim mbi 30 përbërës të cilët na mbrojnë nga sëmundjet e zemrës, mplakja e hershme dhe shumë sëmundje e tjera. Ditologia Blerina Bombaj shpjegon në gazetën Shekulli për vetitë e këtij produkti.
Vaji i ullirit ndihmon në sëmundjet e mëlçisë dhe në eleminimin e gurëve të fshikëzës së tëmthit dhe gurëve të veshkave.
Nga pomadat dhe preparatet e tjera që përgatiten me vajin e ullirit mjekohen plagë të ndryshme, djegie të lëkurës, duke ndihmuar në ripërtëritjen e indeve të dëmtuara.
Vaji i ullirit, përbën një formulë shëndeti dhe jetëgjatësie. Në të gjenden acidet omega-3-yndyrore, vitamina A dhe E, metale, selen, si dhe substanca antioksiduese.
Ai përmban acide yndyrore të pangopura, më së tepërmi acidit oleinik, i cili përmban 55-83 për qind të acideve yndyrore të përgjithshme, të cilët në mënyrë pozitive veprojnë në metabolizmin e yndyrave në mëlçi, rregullojnë kolesterolin, e mbrojnë zemrën, gjë që pakëson mundësinë e prekjes nga sëmundjet e ngurtësimit të enëve të gjakut, infarkt, tromboza dhe rregullojnë tensionin e gjakut.
Bima dhe lëvozhga e ullirit përdoren me rezultate shumë të mira kundër arteriosklerozës, tensionit të lartë të gjakut, temperaturat e larta etj.
Nëse vaji i ullirit përdoret si melhem për lyerje, forcon flokët dhe ndalon të thinjurit. Pirja e vajit të ullirit është i dobishëm kundër helmimit. Ky vaj lehtëson dhimbjet në lukth dhe zorrë dhe mbyt parazitët në zorrë.
Ullinjtë e gjelbër kanë vlera të shumta ushqyese e gjithashtu forcojnë barkun dhe stimulojnë potencën seksuale. Ullinjtë e hidhur janë të mirë për trajtimin e djegieve. Të përtypurit e gjetheve të ullirit ndihmon në rastet e inflamacionit të mukozës së gojës, herpesit, dermatitit buloz dhe kromës. Çaji i përgatitur me gjethet e ullirit ul sasinë e sheqerit në gjak. Diabetikët këshillohen të hanë kokrra jeshile ulliri, të cilat ulin etjen që shkakton diabeti.
Për këtë vaji i ullirit nuk duhet t’i mungojë dietës suaj ditore.
Ushqimet më të shëndetshme e me fuqi shëruese
Si pjesë e një diete të shëndetshme, ushqimet e plota luajnë rol të rëndësishëm duke ndihmuar trupin tonë që të funksionojë në mënyrë optimale. Ka shumë ushqime me vlera ushqyese, por disa prej tyre në këtë listë nuk kanë vetëm vlera ushqyese, por na ndihmojnë të shërohemi. Këto ushqime, luftojnë kancerin, të mbrojnë nga sëmundjet e zemrës et.
Kivi
Ky frut i vogël, plot me vlera ushqyese është gjitashtu përplot me vitamin C (dyfish sasin e portokallit), ka më shumë fiber se sa mollat, dhe mund bananet si ushqim me më shumë potas (potasium). Perzirja unike e vitaminave dhe mineraleve qe gjenden në kivi ndihmon kunder sëmundjes së zemrës, goditjes, kancerit, dhe sëmundjeve të traktit të frymëmarrjes. Përzirjet natyrale të hollimit të gjakut që gjenden në kivi funksionojnë pa efekte anësore të aspirinës dhe gjithashtu ndihmojnë shëndetin vaskular duke zvogëluar formacionin e mpiksjes spontane të gjakut, zvogëlimit të LDL kolesterinës (kolesterina e keqe), dhe uljes së shtypjes se gjakut. Shumë studime kanë treguar se kivi jo vetëm që zvogëlon stresin oksidativ dhe dëmtimin e ADNs por gjithashtu ndihmon qelizat e dëmtuara që të riparojnë vetveten.
Qershitë
Kur flasim për ushqimet me te shendetshme aty kemi edhe qershit. Qershit mburren me nje list te gjate te fuqive sheruese. Qershit jane të pasura me substanca që ndihmojnë kundër inflamacionit dhe kancerit. Sikur kjo të mos mjaftonte, në studimet laboratorike, kuercetini dhe acidi ellagjik, dy përbërës që gjenden në qershi, kanë treguar se zbrapsin dhe ndalojnë rritjen e tumorëve e gjihashtu edhe shkaktojnë qelizat kancerogjene që të bëjnë vetvrasje – pa shkaktuar dëme në qelizat e shëndetshme. Qershit, përveç tjerash, kanë edhe përbërës antiviral dhe antibakterial.
Fasulet
Fasulet janë ushqim mrekullibërës. Ulin kolesterinën, rregullojnë sheqerin në gjakë dhe prodhimin e insulinës, ndihmojnë shëndetin e traktit digjestiv (tretjen) dhe mbrojnë kundër kancerit. Nëse mendon për ushqime me fiber, proteina, dhe antioksidant ju sigurisht menjëherë ju shkon mendja tek mishi, frutat dhe ushqimet e plota, epo mendo më shumë – fasulet ofrojnë që te trijat në një pako. Për këtë edhe fasulet bëjnë pjesë në listën Ushqimet Me Te Shendetshme.
Spinaqi
Ju veçmë e dini që spinaqi është i mirë për shëndetin tuaj, por a e keni dit se sa është i mirë? Spinaqi mbron nga sëmundjet e syve dhe humbjes së të pamurit, është i mirë për funksionin e trurit, mbron kundër kancerit te prostates, zorreve dhe të gjirit, mbron kundër sëmundes së zemrës, goditjes në tru (pika ne tru), dhe dementis (çmenduris); zvogelon shtypjen e gjakut, është anti-inflamator, dhe është shumë i mirë për shëndetin e eshtrave. Spinaqi ka një mori të materieve ushqyese duke përfshirë këtu sasi të vitamines K, kalcium, vitamin A, vitamin C, folat, magnez dhe hekur.
Qepët
Qepet kanë nam të keq për shkak të efektit të tyre në erë të gojës, por kjo nuk është e vetmja pjes e trupi ky qepa ka efekt. Qepet përmbajnë enzime të fuqishme që lufojnë kancerin; konsumimi i qepes ka treguar të ndihmoj në zvogëlimin e rrezikut të kancerit të prostates dhe ezofagut e gjithashtu është i lidhur me zvogëlimin e vdekshmërisë nga sëmundja koronare e zemrës. Hulumtimet sugjerojnë se qepa gjithashtu ndihmon duke mbrojtur stomakun nga kanceri. Qepët përmbajnë sulfide që ndihmojnë në zvogëlimin e shtypjes së gjakut dhe kolesterines (kolesterolit), e gjithashtu përmbajnë edhe peptide që ndihmojnë në parandalimin e dëmtimit të eshtrave duke stopuar humbjen e kalciumit dhe mineraleve tjera të eshtrave.
Karotat
Karotat janë burim shumë i mirë i antioksidanteve potent të njohur si karotenoid. Dietat që kanë shumë karotenoid janë lidhur me zvogëlimin e rrezikut të kancerit të gjirit postmenstrual e gjithashtu edhe kancerit të fshikezes se urines, zverkut, prostates, zorres, laringut dhe ezofagut.
Në anën tjetër dietat me pak karotenoid janë asociur me sëmundje kronike duke përfshirë këtu sëmundjen e zemrës dhe kancer të ndryshëm. Hulumtimet sugjerojnë që vetëm një karote në ditë do të zvogëlonte përgjysmë rrezikun e kancerit të mushkërive. Karotat gjithashtu mund të zvogëlojnë rrezikun e kancerit të veshkave dhe vezoreve. Përveç që lufton kancerin, materiet ushqyese në karrota ndalojnë sëmundjet kardiovaskulare, stimulojnë sistemin imunitar, ndihmojnë shëndetin e zorrëve dhe përkrah shëndetin e veshëve dhe syve.
Lakra
Lakra është një shtëpi përplot me vitamin K dhe C. Vetëm një grusht me laker ofron 91 përqind të sasis së rekomandur të vitaminë K, 50 përqind të vtaminës C, sasi të mirë të fibrës, dhe një mori të mira tjera si magnez, vitamin B6, folate e kështu me radhë. Dhe të gjitha këto të mira i keni së bashku me jo më shumë se 33 kalori. Kalori për kalori lakera ofron 11 përqind më shumë vitamina C se sa portokallet.
Brokoli
Vështirë se mund të gjesh ndonjë ushqim tjetër me kaq shumë përbërës natyral që ndihmojnë shëndetin ashtu si brokoli. Një grusht (filgjan) me brokoli të ziera ofron 200 përqind të vitaminës C të rekomanduar (prap më shumë se portokalli), gati ka po aq vitamin K, dhe rreth përgjysmë të sasis së rekomanduar ditore të Vitamines A, së bashku me folate, fiber, sulfur, hekur, vitamina B dhe një mori materiesh tjera ushqyese. Kalori për kalori brokoli përmbanë gati dy herë më shumë sasi të proteinave se sa bifteku – e shumë më shumë fitonutrient mbrojtës. Po kërkon ushqimet më të shëndetshme, ja ku ke brokoli!
Vera e kuqe me mishin, e bardha me peshkun. Ky është rregulli bazë në gojën e të gjithëve ose më mirë, në gotën e të gjithëve.
Por a është një dogmë? Po, për t’u kontestuar madje, sipas orientimeve të somelierëve, të cilëve nuk ju mungojnë idetë për kombinime dhe eksperimentime. Jo rastësisht ama! “Për të vlerësuar maksimalisht kënaqësinë në tryezë, vera ka për detyrë t’u vijë pas ndjesive të ushqimit. Është i mundur realizimi i një harmonie perfekte të qiellzës. Duke ndjekur disa këshilla të thjeshta, mund t’ia arrini.
Për kundërpeshë – kërkohet te vera, karakteristika e kundërt e ndjesisë që të jep ushqimi. Për shembull, në rastin e mishit, këshillohet verë e kuqe, e pasur me taninë, substanca që kanë tendencën të thajnë lëngjet në gojë. Një ushqim i pasur me yndyrna mund të rrijë fare mirë me një verë të athët.
Për akordim– kërkohen te vera, ndjesi…
View original post 203 more words
Ushqimet që ju bëjnë të bukur
Më poshtë do të sjellim disa ushqime për të cilat thuhet se ju bëjnë të bukur dhe gjithmonë në formë të mirë.
.
Shumë shpesh kemi thënë se ushqimi është njëri prej faktorëve që ndikon edhe në pamjen tonë. Dietologët amerikanë tregojnë se cilat ushqime ju bëjnë edhe të bukur.
E verdha e vezës, për thonj të bukur dhe të fortë
E pasur me vitamine B8, e verdha e vezës siguron elementet e nevojshme për prodhimin e thonjve rezistues.
Gruri, kundër plakjes së lëkurës
Pasuria e anti-oksidantëve që e karakterizon atë dhe në veçanti vitamina E mbron qelizat duke u bërë një aleat i mirë kundër plakjes. Gjithashtu përmban vitaminë B, e nevojshme për rritjen e flokëve.
Domatet, për mbrojtje nga dielli
Domatet mbrojnë nga rrezet ultravjollce. Licopena, molekula e cila i jep ngjyre të kuqe domateve që i karakterizon ato, është një antioksidant i njohur për aftësinë e saj për të neutralizuar radikalet e lira të prodhuara ndaj rrezeve diellore. Për këtë domatet janë ushqimi kryesor kundër rrudhave të vogla dhe njollave të errëta të lëkurës.
Peshku, për flokë të shëndetshëm dhe të bukur
Proteinat e pasura me acide sulfurike si peshku, mishi, etj., përbëjnë ushqimin thelbësor të flokëve. Nga ana tjetër është e rëndësishme të hani në mënyrë të ekuilibruar për të çuar në rrënjë të gjithë elementet e nevojshme për rritjen e flokëve, në mënyrë që të ruhet butësia dhe vitaliteti.
Avokado, kundër lëkurës së thatë
Avokado ofron ndihmë për lëkurë shumë të thatë. Ky frutë është veçanërisht shumë i pasur me acide yndyrore të ngopura, që favorizojnë hidratimin e lëkurës. Gjithashtu përmban vitaminë E, një antioksidant i fuqishëm, në gjendje të mbrojë lëkurën nga radikalët e lira, i pranishëm në sasi të mëdha në lëkurë të thatë.
Boronica, një ilaç i mire anti-plakje
Kjo kokërr riparon dëmet e përditshme menjëherë nga lëkura. Përqendrimi i lartë i antioksidanteve prezent në boronicë i japin një funksion të vërtetë trajtimit anti-plakje.
Portokalli, për një energji të plotë
Vitamina C që përmban portokalli në sasi të lartë, është një molekulë e domosdoshme për prodhimin e kolagjenit, faktor i tonifikimit dhe rezistencës së lëkurës. Veç të tjerash kolagjeni është një nga molekulat më të mira i aftë për t’i dhënë shkëlqim ngjyrës tonë natyrale. Rezultati: Do të jeni rrezatuese!
Ushqimet e dashurise
Disa ushqime dhe aroma te tyre jane evidentuar shkencerisht se mund te shkaktojne efekt me te forte ne trupin tone sesa disa ushqime te zakonshme qe konsumojme cdo dite. Me poshte po ju rendisim disa nga ushqimet e dashurise qe jane perdorur ne shekuj.
Alkooli: ul ndrojtjen dhe rrit koefidencen, gjithsesi teprimi ka efekt te kundert ne nje darke romantike.
Asparagu: Eshte perdorur dhe eshte servirur dhendurve ne shekullin 19-te per shkak te reputacionit te tij si ushqim afrodiziak.
Banania: Jo vetem ne saje te formes se saj she permbajtjes kremoze, por duke permbajtur enzimen bromelain mendohet se mund te rrise performancen mashkullore.
Kaviari: Eshte i pasur me zing, i cili stimulon prodhimin e testosteronit, duke mbajtur funksionin mashkullor.
Shampanja: Eshte trajtuar si “pija e dashurise”. Ne doza te moderuara ul ndrojtjen dhe shkakton nje zjarr te kendshem ne trup.
Cokollata: Reaksion, permireson gjendjen spikologjike dhe stimulon deshiren per afrimitet fizik. Cokollata ka qene e ndaluar neper manastire shekuj me pare.
Fiqte: Te korrat sezonale jane festuar nga greket e lashte.
Parfumet: Te krijuara nga aroma ushqimesh si, bajamja, vanilja dhe herba te tjera vepron si nje feromon per te kontrolluar emocionet nepermjet nuhatjes.
Rradhiqet: Jane perdorur si ushqim afrodiziak nga faraonet per shkak te shijes se tyre pikante.
Guackat: Disa guacka ne menyre te perseritur ndryshojne gjinine e tire duke kaluar nga mashkull ne femer dhe anasjelltas, duke dhene shkak per pretendimet se keto ushqime mund te japin proven e ndjesise se dashurise si nga kendi i nje mashkulli ashtu dhe i nje femre.
Patatja, magjia e ushqimit që vjen nga thellësitë
Ka më shumë se 7500 varietete dhe është
ushqimi i katërt më i përdorur në botë,
pas misrit, grurit dhe orizit. Edhe pse
është konsideruar si ushqim për të varfrit,
ka ndryshuar historinë e njerëzimit në të mirë
e në të keq. Mungesa e saj në vitin 1800 shkaktoi
emigrimin më të madh drejt SHBA-së. Mendohet
se ndoshta do të jetë ushqimi i astronautëve që
eksplorojnë hapësirën. Ndërkohë, OKB-ja i ka
mbështetur të gjitha shpresat tek ajo për të luftuar
urinë dhe varfërinë në botë. Suksesi i patates, ku
FAO 2008 e quajti edhe si “Viti Ndërkombëtar
i Patates”, i detyrohet një morie faktorësh të
veçantë: është e lehtë për t’u kultivuar, rritet në
çdo lartësi, mund të konservohet deri në 6 muaj,
është e ngrënshme rreth 85 për qind dhe mund të
kultivohet në një cep të vogël toke. Jo rastësisht,
ekonomisti gjerman, Friedrich Engels, tha se
zbulimi i patates solli revolucion në historinë e
njeriut po aq sa zbulimi i hekurit.
Tre muaj për t’u rritur
Origjina e patates daton rreth 8000 mijë vjet
më parë, në brigjet e lumit Titikaka, mes Perusë
dhe Bolivisë. Por në Evropë ajo erdhi në vitin 1500,
përmes anijeve të kolonizatorëve spanjollë. Që
atëherë, suksesi i saj mori famë botërore. Sot, çdo
vit në botë prodhohen rreth 323 milionë tonelatë
patate (të dhënat nga FAO 2005) në një sipërfaqe
195 mijë km², dy herë më shumë se Austria. Por
çfarë është patatja nga pikëpamja botanike? Është
një bimë që i përket familjes Salonacee, njëlloj si
domatja, duhani, patëllxhani dhe speci. Çel lule
të bardha dhe kërcej që nuk mund të
hahen. Mund të rritet kudo, nga
klima subtropikale tek ajo kontinentale,
në klima të ftohta apo
mesdhetare. Patatja rritet nën
tokë, e favorizuar nga
errësira, lagështira dhe temperaturat
e ulëta. Të mbështetur edhe
nga agjentët atmosferikë, për rreth
tre muaj stolonët (lloj rrënjësh) rriten deri sa formohen
zhardhokët, shumë të pasur me amidon
(një substancë e rëndësishme që grumbullohet
dhe mbron bimën nga sëmundjet). Nëse thahen,
nga patatja dalin sythe të reja (dhjetëra për një
zhardhok). Pikërisht kështu, nga zhardhoku në
zhardhok, riprodhohet edhe bima e patates. Të
zbuluara nga kolonizatorët evropianë në vitin
1500, ajo nuk pati menjëherë suksesin e kulturave
të tjera të importuara nga Bota e Re, si misri
dhe domatja. Ajo u përhap menjëherë në Evropë
dhe Amerikën e Veriut, por nuk u kultivua për
shumë shekuj në Kinë, SHBA dhe e gjithë zona
islamike.
Nga hambarët te flokët
Në të vërtetë, patatja arriti të fitonte lavdinë e
saj në shekullin e 18, për shkak të mungesës së
bukës, duke u bërë ushqimi kryesor që gjendej në
Evropë. Në Francë, mbretëresha Maria Antoneta
përhapi mes fisnikëve modën për të vendosur
në flokë lulet e patates. Rëndësia e saj u vlerësua
sidomos në Irlandë, ku patatet ishin bërë që
prej vitit 1700 ushqimi kryesor i të varfërve. Kjo
ishte arsyeja se përse viti 1845 ishte kaq i “zi”.
Peronospora, një lloj kërpudhe, preku bimët e
patateve, duke dëmtuar gjethet dhe duke i bërë
zhardhokët të pangrënshëm. Sasi të mëdha toke
ku kultivoheshin patatet u shkatërruan dhe u
dogjën, ndërsa njerëzit filluan të vdisnin nga
uria. Viktimat ishin më shumë se një milion. Në
ato vite nisi dhe emigrimi në masë i irlandezëve
drejt SHBA-së dhe Kanadasë. Lind pyetja, përse
peronospora u përhap atëherë? Sepse në udhëtimet
e para të gjata transoqeanike, gjatë kalimit
nga zona tropikale në hambarët e anijeve për
shkak të të nxehtit dhe lagështisë, patatet
pësuan një lloj pasterizimi, dhe ndërkohë
që temperatura rritej parazitët ngordhnin.
Në mesin e shekullit 18, me zbulimin e anijeve
me avull, shumë herë më të shpejta, ky proces
nuk ndodhi më dhe peronospora
kaloi e padëmtuar në Evropë. Vetëm
në vitin 1882, u zbulua se shkaku i
vërtetë i tharjes së patateve ishte një lloj
kërpudhe. Ndërkohë qeveria irlandeze doli nga
kriza, duke importuar produkte ushqimore nga
vende të tjera. Ndërkohë patatja ishte përhapur
në të gjithë Evropën. Sipas historianëve, zhvillimi
demografik i viteve 1700-1800 i detyrohet patates,
ushqimi i dashur i të varfërve që nuk arrinin të
blinin bukë. Por zhardhokët patën sukses të madh
edhe në Gjermani, por për disa arsye të veçanta.
Në këtë vend, ato përdoreshin për të prodhuar distilët,
ndërsa lëkurat e saj përdoreshin si ushqim
për kafshët e sidomos derrat.
Pjata kombëtare tradicionale
Patatja është një nga ushqimet që hyn në çdo
cep të kuzhinës, mund të skuqet, zihet apo piqet.
Përdorimi i gjithanshëm i saj ka frymëzuar shefat
më të mirë të kuzhinave në botë në një shumëllojshmëri
recetash, tashmë të famshme në të gjitha
vendet, mes të cilave “Rosti sviceriane” (patate
të grira, të përziera me gjalpë dhe vaj ulliri) apo
“Shpherd’s Pie” i famshëm anglez (një lloj byreku
me patate, mish qengji të grirë hollë dhe bizele).
Në Danimarkë, Suedi dhe Finlandë, patatet e reja
të ziera dhe me kripë e kopër përdoren gjithmonë
për të shoqëruar pjatat me sardelet e Baltikut.
Patatet e mbushura me mish dhe djathë kaçkavall
janë pjata tradicionale e kuzhinës lituaneze,
ndërsa pureja me mish, domate të grira, ullinj,
vezë dhe rrush të thatë e asaj peruane
Vitamina dietike
Nga pikëpamja ushqyese, patatja është një
ushqim i veçantë, siç shpjegojnë specialistët e
ushqimit dhe dietologët në botë. “Përmban
rreth 85 kilocalori në 100 gramë dhe nëse nuk
i shtohet asgjë, hyn tek ushqimet dietike. Ka
gjithashtu një sasi modeste yndyrash (më
pak se 1 për qind) dhe proteinash
(rreth 2 për qind) që përmbajnë
lizinë, një aminoacid i
rëndësishëm që
mungon te drithërat.
Patatja është e pasur
me karbohidrate (rreth 18 për qind), pjesa më e
madhe e të cilave përbëhet nga amidoni (16 për
qind) dhe sasi të vogla sheqernash të thjeshta.
Ajo përmban edhe një sasi të konsiderueshme
vitaminash si ajo B, Niacinë dhe Vitaminë C,
përveç acidit folik dhe atij pantotenik. Patatja
përbën një nga burimet më të rëndësishme të
kaliumit (rreth 570 mg/ 100 gramë), fosforit dhe
kalciumit, që pjesërisht kalojnë në ujin e gatimit
nëse zhardhokët nuk zihen me lëkurë. Ajo tretet
shumë lehtë, ndaj për këtë arsye janë ushqim që
këshillohet të përdoret edhe për fëmijët dhe të
moshuarit. Suksesi i saj te fëmijët është dëshmuar
nga një kukull, “Zonja Patate”, që u prodhua
në Amerikë, në fund të viteve ‘40. Një
model plastik i patates, mbi të cilin
mund të pikturoheshin sytë, hunda,
veshët deri sa të shndërrohej në një
fytyrë të “vërtetë”.
Patatina dhe “fast-food”
Megjithatë, “të mirat” e patates
nuk përfundojnë këtu.
Ajo mund të konser- vohet
lehtë (në vende të thata
dhe errësirë mund të qëndrojë deri
në gjashtë muaj) dhe mund të për-
doret sipas dëshirës. Jo rastësisht, më pak se 50
për qind të patateve të destinuara për ushqim
konsumohen të freskëta. Sasia më e madhe
bëhet pjesë e proceseve të ndryshme industriale.
Ajo, ashtu si zhardhoku, mund të ripërdoret për
sezonin tjetër. Në Francë, më shumë se 3 për
qind e prodhimit përdoret për të mbjellë patate
të tjera, ndërsa vendet e ulëta eksportojnë rreth
700 mijë tonelatë patate në vit për “riprodhimin”
e tyre. Fati më i zakonshëm i saj është ai i ngrirjes,
për të përfunduar më pas me thasë të mëdhenj
plastikë nëpër supermarkete apo “fast food”-e.
Gjatë këtij procesi, patatet qërohen, priten në feta,
zihen, thahen, skuqen, futen në ngirje dhe pastaj
paketohen. Kështu që konsumatorit nuk i mbetet
gjë tjetër veçse t’i përfundojën procesin, duke i
shndërruar kështu në patate të skuqura me shumë
shije. E, në fakt, uria botërore për këtë recetë
është shumë e madhe. Sipas llogaritjeve, çdo vit
në botë konsumohen rreth 11 milionë tonë patate
të skuqura. Siç e thamë, për shkak të cilësive që
kanë, ato mund të përdoren kudo, madje edhe
në produktet e pastiçerisë (për t’i bërë të buta),
në salca dhe në ushqimet që mund të përdoren
si ndihma ushqimore urgjente. Me procesin e
distilimit, patatja mund të shndërrohet edhe në
pije. Në Rusi, për shembull, nga ajo nxirret një lloj
alkooli që i shtohet, vodkës ndërsa në Skandinavi
bën të njëjtën gjë për Akvavitin, pijen alkoolike
kombëtare.
Karburante
Sot në Kinë kultivohet rreth 22 për qind e të gjithë
prodhimit botëror, megjithatë Evropa mbetet
konsumatori më i madh në botë, me 96 kilogramë
patate për person çdo vit. “Patatofilët” më të
mëdhenj në botë janë polakët, që konsumojnë
rreth 150 kilogramë për person në vit, ndërsa Italia
dhe Greqia konsumon rreth 40 kilogramë për
kokë. Në Evropë kohët e fundit, për shkak të uljes
së prodhimit, çmimi i tyre është rritur ndjeshëm.
Prej kohësh, duket se është me leverdi më të madhe
ekonomike që të importohen nga një vend në
tjetrin. Për shembull shumë prej atyre që gjenden
sot në tregjet tona vinë nga Egjipti, Maroku dhe
Libia. Megjithatë, patatet nuk përdoren vetëm si
ushqim. Sipas FAO-s, në vitin 2005, vetëm 2/3 e
të gjithë prodhimit botëror ishte destinuar për
qëllime ushqimore. Në industri, amidoni përdoret
shumë, sidomos në atë të tekstileve, letrave dhe
tapicerisë, me qëllimin e vetëm për t’i bërë më të
qëndrueshme. Për më tepër, e përpunuar kimikisht
dhe e oksiduar, ajo mund të përdoret edhe në
bojërat që përdoren për të stampuar pambukun
dhe lirin. Në industrinë e naftës, ajo përdoret për
të nxjerrë mbetjet e fundit të naftës nga basenet
në mbarim (amidoni grumbullon pjesët e vogla në
grupe më të mëdha, një mënyrë më e thjeshtë për
të nxjerrë mbetjet e fundit. Po ashtu, patatet prodhojnë
disa acide organike si acidi citrik (për pijet
freskuese) dhe atë transbutendioik, që përdoret si
konservues i sallameve në vend të nitrateve. Dhe
në fund nga patatja nxirret edhe etanol, që shërben
si karburant dhe për prodhimin e produkteve
bioplastike (si qeset prej plastike bio)
Rezistente ndaj baktereve
Cila do të jetë e ardhmja e patates? Gjithçka do
të varet nga bioteknologjitë që janë duke studiuar
lloje gjenetikisht të modifikuara për të rritur rendimentin,
për t’i bërë zhardhokët më rezistentë
ndaj sulmeve të baktereve (duke zvogëluar kështu
edhe përdorimin e pesticideve), ose për të prodhuar
patate që mund të përdoren vetëm për t’u
skuqur. Në Peru, kompania “Chimica Svizzera”
ka gjetur një mënyrë të re për të trefishuar prodhimin,
duke prodhuar patate gjigande deri në
gjashtë kilogramë.
Vietnami dhe NASA
Në Vietnam, në vitet e fundit, prodhimi i patates
është dyfishuar falë një sistemi mbjelljeje të
quajtur “mikropërhapje”. Me këtë metodë, brenda
një kohe të shkurtët dhe me çmim të reduktuar,
arrihet një numër i madh zhardhokësh të vegjël,
identikë me atë kryesor, dhe pa asnjë lloj virusi.
Si është e mundur? Zgjidhen patatet më të mira,
ndahen në copa të vogla dhe secila prej tyre
vendoset në mbajtëse xhami. Më vonë u shtohen
edhe hormone vegjetale për të nxitur prodhimin
e sythave të rinj. Megjithatë, kjo teknikë ka një
handikap të madh: bimët janë të gjitha njëlloj
gjenetikisht, edhe pse janë të përzgjedhura mes
më të mirave, ato janë të ekspozuara ndaj të
njëjtave infeksione. Sistemi, që ka nisur të prodhojë
zhardhokë të vegjël me peshë 0.5 gramë,
është përsosur nga laboratorët hapësinorë të
NASA-s, gjatë misionit “Columbia” të vitit 1995.
Në orbitë, në fakt, janë kushtet optimale për kulturat
“in vitro” si mungesa e viruseve, kërpudhave,
baktereve dhe kontrolli absolut i dritës e temperaturës.
Për këtë arsye, patat do të jenë ushqimi
i përkryer për astronautët. Gjatë misioneve të
gjatë ndërplanetarë mund të furnizojë me ujë
(duke i dishidratuar) dhe ushqime ekuipazhin.
Bimët e tyre, me procesin e fotosintezës, do të
kontribuojnë për të vendosur sasinë e duhur të
oksigjenit dhe dioksidit të karbonit në ajër. Në
këtë mënyrë revolucioni i patates do të mbërrijë
edhe në hapësirë.
PESHA TË RËNDA
Një fshatar kinez tregon me
krenari dy papate të ëmbla
gjigante, që së bashku arrijnë
peshën 31 kilogramë
ASTRONAUTËT
Nga testet në hapësirë janë
zhvilluar zhardhokë të vegjël me
peshë deri në 0.5 gramë, që
mendohet se do të jenë ushqimi
kryesor i astronautëve
USHQIMI I DASHUR
Mbledhja e patateve në Bjellorusi. Patatja
është ushqimi i katërt më i përhapur
në botë. Kina është prodhuesja më e
madhe, ndërsa konsumatorët më të
mëdhenj për person janë polakët
KRISHTLINDJE ME PATATE
Një pemë Krishtlindjesh e përgatitur
me 98 kilogramë patate, të
300 varieteteve në Lima (Peru), në
vitin 2007
Ushqimi eshte themelor ne shendetin e njeriut.
Kohet po ndryshojne, dhe me kulturen Perendimore vjen dhe menyra e te ngrenit qe nuk eshte aspak e shendetshme. Vendet e industralizuara Perendimore vuajne nga mbipesha dhe nga pasojat e te ngrenit ushqmie “plehre” si shprehen Amerikanet kur vjen fjala per McDonalds, ose kompani te tjera te ushqimit te shpjete.
Nese qeveria Shqiptare ka ndonje guide per grupet ushqimore dhe sasine qe duhet konsumuar, kjo nuk dihet pasi infomaconi mbi kete guide nuk eshte ekzistent per popullsine e thjeshte. Ndaj per te dhene nje ide mbi menyren se si duhet ngrene dhe perzgjedhjen e ushqimit do te shikojme modelin e piramides se ushqimit sipas departamentit Amerikan te shendetit, duke pasur sigurine se deshira per te qene te shendetshem eshte nje ide globale dhe jo vetem e nje shteti.
Nese konsumoni ushqim te perzgjedhur dhe te fresket mund te jeni jashte rrezikut nga kanceri, diabeti, semundjet e zemres dhe kolesteroli. Padyshim keto semundje vijne dhe si pasoje e historise familjare por ne shumicen e rasteve vijne nga menyra e jeteses dhe konsumimi i ushqimeve me kolesterol te larte si edhte dhe mishi i vicit apo i deles.
Se pari, duhet te hani sipas filozofise se Konfucit “Ha aq sa te mbushesh barkun 80%”. Eshte nje thenie e thjeshte por me te verteta principale. Ideja e “mbushjes se barkut” nuk eshte e rekomanduar nga mjeket, sepse jo vetem qe konsumon me shuem kalori por edhe “lodh” sistemin e tretjes. Sipas studimeve shkencore, mbi ngrenia eshte pasoja e pare e ngadalesimit te sistemit metabolik te trup. Metabolizmi eshte cdo reaksion kimik qe ndodh ne qeliza per thyerjen e ushqimeve dhe perberjen e proteinare, dhe energjise celulare si eshte ATP-ja. Kur ky sistem ngadalesohet, ka efekt dhe mbi sistemiin imunitar dhe rezulton ne probleme te ndryshme shendetsore.
Keshilla dietore:
- Bej rreth 30 minuta fiskulture cdo dite.
- Qendroju larg dietave te rrezikshme qe nderpresin ushqimin ne sasi dramatike. Nuk e thene qe te gjithe te kemi trupa prej modelesh. Pra, syno per nje peshe te pershtashme per gjatesine tende.
- Konsumo nje mori produktesh dritherash cdo dite.
- Konsumo nje variacion frutash dhe perimesh cdo dite.
- Mos konsumo ushqim te vjeter dhe te sterlyer ne dhjamra dhe vaj.
- Konsumo ushqime qe kane pak sasi dhjami, dhe kolesteroli, te pijet shiko per permbajten e sheqerit dhe kafeines.
- Perdor pak kripe ne ushqim per te pasur veshka te shendetshme.
- Pijet alkolike nuk ndihmoje shendetin, ndaj dhe duhet te konsumohen ne sasi te vogla.
Shumica e njerzve konsumoje sasine e kalorive qe nje duhen ne dite, ne nje vakt. Per shembull, nje pjate fasule, me dy feta buke, djath te bardhe, dhe nje thele mish, ne shume raste perben 2/3 e kalorive qe nje individ ka nevoje ne dite (rreth 2000 kalori). Sigurisht sa me shume aktivitet fizik te kete njeriu aq me shume nevoje per kalori ka. Per here te pare ne keto faqe ju ftojme te ndertoni dieten tuaj ditore sipas piramides se ushqimit.
Keshilla Per Diet Te Shendetshme
Te hash shendetshem nuk ka te bej me ndonje filozofi strikte te te ushqyerit, te qendrosh i thate ne menyre jo reale, apo te privosh veten nga ushqimet qe i done. Por ka te bej me ju qe te ndiheni mire, te kesh me shume energji dhe te mbash veten sa me te shendetshem qe mundeni dhe e gjithe kjo mund te arrihet duke mesuar bazat e te ushqyerit dhe duke i inkorporuar ato ne nje menyre qe funksionon per ju.
Zgjedh llojet e ushqimeve te cilat permiresojne shendetin tuaj dhe shmang ato lloje te cilat rrisin rrezikun per ndonje semundje sikur semundja zemres, kanceri dhe diabeti. Zgjero morin e ushqimeve te shendetshme duke perfshire ketu edhe nje mori te ushqimeve te kendshme. Meso ti perdoresh udhezimet dhe keshillat per te krijuar dhe mirembajtur nje diet te shendetshme dhe te knaqshme.
Te Ushqyerit E Shendetshem: Strategji Per Diet Te Shendetshme
Me poshte keni disa keshilla se si ti zgjedhni ushqimet qe permiresojne shendetin tuaj dhe ti shmangni ato te cilat rrisin rrezikun per ndonje semundje dhe ne te njejten kohe te krijoni nje plan per nje diet qe funksionon per ju.
Konsumo Mjaft Kalori por Jo Teper
Mirembaje nje balance ne mes te kalorive qe merr dhe ato qe hargjone – me fjale te tjera mos ha me shume ushqim se sa i duhet dhe perdor trupi jua. Sasia mesatare e rekomanduar qe lejohoet eshte 2000 kalori por kjo varet nga mosha juaj, gjinia, gjatesia, pesha dhe aktiviteti fizik i juaj.
Ha Nje Mori Te Gjer Ushqimesh.
Te hash shendetshem eshte nje raste per ju qe te zgjeroni morin e zgjedhjeve – duke provuar ushqime te ndryshme e veqanarisht perime, frutat dhe produktet e drithrave te plota – ushqime qe zakonisht nuk i keni ngren me pare.
Mbaj Porcionet Mesatare.
Veqanarisht tek ushqimet me shume kalori. Ne vitet e fundit madhesia e servimit me ushqim eshte rrit shume e veqanarisht ne restorane. Nese ju servohet nje pjate e madhe me ushqim ne ndonje restorant ateher ndaje ate me dike qe ke afer apo – edhe me mire – porosit pjat mesatare ose te vogel.
Ha Shume Fruta, Perime, Drithera dhe Bime Bishtanjore
ushqime te larta me karbohidrate komplekse, fiber, vitamina dhe minerale, me pak yndyr dhe pa kolesterol. Mundohu te gjesh prodhime te fresket lokale.
Pi Me Shume Uje
Trupi jone eshte 75% uje. Dhe uji eshte nje pjes e vitale e dietes te shendetshme. Uji ndihmone te pastrojme sistemin tone, veqanarisht veshket dhe fshikezen urinare, nga toksinat dhe mbeturinat. Shumica e njerezve e kalojne jeten e tyre te dehidruar.
Kufizo Ushqimet Me Sheqer, Kripe Dhe Produktet E Drithrave Te Rafinuara
Sheqeri i shtohet nje sasie te madhe ushqimeve qe prodhohen. Gjate nje viti vetem nje kanaqe me soda (coca cola) qe ka 160 kalori, mund te shtoj peshen tuaj per 7 kilograme!
Mos U Be Polic i Ushqimeve
Ju mund te knaqeni me embelsirat qe pelqeni dhe ushqimet e ferguara ne nje mase perderisa ato jane pjese e rastesishme (here pas here) e dietes tuaj te shendetshme. Ushqimi eshte burim i mire i knaqesise dhe knaqesia eshte e mire per zemren tuaj!
Leviz
Nje diet e shendetshme permireson energjine dhe ndjenjen e mireqenies tuaj gjersa zvoglon rrezikun tuaj ndaj shume semundjeve. Nese shtoni aktivitetin fizik dhe ushtrimet do te bej qe plani i te ushqyerit te shendetshem te funksionoj edhe me mire.
E sa per fund vazhdo hap pas hapi duke futur shprehi (huqe) te reja te ushqimit me ushqime te reja te shendetshme. Cka mendoni, a ka edhe ndonje keshille qe kam harru ta permend dhe qe duhet te shtohet? Nese po, perdor komentet per te treguar.
princepark 